DO SPECJALNEGO ZASIŁKU OPIEKUŃCZEGO, ZASIŁKU DLA OPIEKUNA
I ŚWIADCZENIA PIELĘGNACYJNEGO
Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Sawinie działając na podstawie art. 63 ust. 16 ustawy z dnia 7 lipca 2023 r. o świadczeniu wspierającym (Dz. U. z 2023 r. poz. 1429) informuje o zmianach w zasadach dotyczących uprawnień do świadczenia pielęgnacyjnego, które począwszy od 2024-01-01 wprowadza w/w ustawa.
Ustawodawca w miejsce dotychczas przyznawanych świadczeń opiekuńczych: świadczenia pielęgnacyjnego i specjalnego zasiłku opiekuńczego oraz zasiłku dla opiekuna wprowadza nowe świadczenie:
Świadczenie pielęgnacyjne dla osób sprawujących opiekę nad osobą w wieku do ukończenia 18 roku życia legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem
o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia , rehabilitacji i edukacji.
Natomiast osoby w wieku od ukończenia 18 roku życia posiadające decyzję ustalające poziom potrzeby wsparcia , o której mowa w art.6b ustawy z dnia 27 sierpnia 1997r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych będą mogły ubiegać się o świadczenie wspierające
w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych.
- Nowe zasady świadczenia pielęgnacyjnego od 2024-01-01
Zgodnie z art. 43 ust.1 ustawy o świadczeniu wspierającym świadczenie pielęgnacyjne będzie przysługiwało:
- matce albo ojcu,
- innym osobom, na których zgodnie z przepisami ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2020 r. poz. 1359 oraz z 2022 r. poz. 2140) ciąży obowiązek alimentacyjny, a także małżonkom,
- opiekunowi faktycznemu dziecka,
- rodzinie zastępczej, osobie prowadzącej rodzinny dom dziecka, dyrektorowi placówki opiekuńczo-wychowawczej, dyrektorowi regionalnej placówki opiekuńczo-terapeutycznej albo dyrektorowi interwencyjnego ośrodka preadopcyjnego
– jeżeli sprawują opiekę nad osobą w wieku do ukończenia 18 roku życia legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji.
Osobom, o których mowa w ust. 1 pkt 1–3, rodzinie zastępczej i osobie prowadzącej rodzinny dom dziecka sprawującym opiekę nad więcej niż jedną osobą w wieku do ukończenia 18 roku życia legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem
o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji, wysokość świadczenia pielęgnacyjnego, o której mowa w ust. 3, będzie podwyższona o 100% na drugą
i każdą kolejną osobę, nad którą sprawowana będzie opieka.
Oznacza to, że w przypadku gdy opiekun otrzymujący świadczenie pielęgnacyjne na nowych zasadach będzie sprawował opiekę nad więcej niż jedną osobą w wieku do ukończenia 18. roku życia legitymującą się odpowiednim orzeczenie, o niepełnosprawności lub znacznym stopniu niepełnosprawności, to wysokość świadczenia będzie podwyższona o 100% na drugą i każdą kolejną osobę, nad którą będzie sprawowana opieka – warunkiem będzie złożenie wniosku o podwyższenie świadczenia pielęgnacyjnego.
Świadczenie pielęgnacyjne przyznawane na nowych zasadach nie będzie przysługiwało, jeżeli:
1). osoba sprawująca opiekę ma ustalone prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego, świadczenia pielęgnacyjnego lub zasiłku dla opiekuna, o którym mowa w ustawie z dnia 4 kwietnia 2014 r. o ustaleniu
i wypłacie zasiłków dla opiekunów;
2). osoba wymagająca opieki została umieszczona lub przebywa w domu pomocy społecznej, zakładzie opiekuńczo-leczniczym, zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym, placówce zapewniającej całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku,
o której mowa w przepisach o pomocy społecznej, zakładzie karnym, zakładzie poprawczym, areszcie śledczym albo schronisku dla nieletnich;
3). osoba wymagająca opieki jest uprawniona za granicą do świadczenia na pokrycie wydatków związanych z opieką, chyba że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej;
4). na osobę wymagającą opieki inna osoba jest uprawniona za granicą do świadczenia na pokrycie wydatków związanych z opieką, chyba że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej;
5). na osobę wymagającą opieki jest ustalone prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego, prawo do świadczenia pielęgnacyjnego lub prawo do zasiłku dla opiekuna, o którym mowa w ustawie z dnia 4 kwietnia 2014 r. o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów.”
Ustawa o świadczeniu wspierającym uchyla obowiązek rezygnacji lub niepodejmowania zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej - oznacza to, że osoby sprawujące opiekę nie będą musiały rezygnować z aktywności zawodowej, aby otrzymać świadczenie pielęgnacyjne.
W konsekwencji uchylenie warunku rezygnacji/niepodejmowania zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej uchylono również dla rolników, małżonków rolnika lub domownika obowiązek rezygnacji
z pracy w gospodarstwie rolny. W związku z tym, uchylono również w ustawie o ubezpieczeniu społecznym rolników przepisy dotyczące opłacania składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe za te osoby.
Ponadto uchylono negatywną przesłankę uniemożliwiającej przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego jeśli osoba sprawująca opiekę ma ustalone prawo do własnej emerytury, renty rodzinnej z tytułu śmierci małżonka przyznanej w przypadku zbiegu prawa do renty rodzinnej i innego świadczenia emerytalno-rentowego, renty socjalnej, zasiłku stałego, nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, zasiłku przedemerytalnego, świadczenia przedemerytalnego, rodzicielskiego świadczenia uzupełniającego, o którym mowa w ustawie z dnia 31 stycznia 2019 r. o rodzicielskim świadczeniu uzupełniającym, lub świadczenia pieniężnego przyznanego na zasadach określonych w ustawie z dnia 8 lutego 2023 r. o świadczeniu pieniężnym przysługującym członkom rodziny funkcjonariuszy lub żołnierzy zawodowych, których śmierć nastąpiła w związku ze służbą albo podjęciem poza służbą czynności ratowania życia lub zdrowia ludzkiego albo mienia oraz uchylono art. 27 ust. 5 ustawy o świadczeniach rodzinnych, który stanowił, że w przypadku zbiegu prawa do następujących świadczeń rodzinnych tj. świadczenia rodzicielskiego, świadczenia pielęgnacyjnego specjalnego zasiłku dla opiekuna lub dodatku do zasiłku rodzinnego, o którym mowa w art. 10 lub zasiłku dla opiekuna przysługuje jedno z tych świadczeń wybrane przez osobę uprawnioną.
Nowe świadczenie pielęgnacyjne przyznawane na nowych zasadach będzie przysługiwać
od 2024-01-01 wyłącznie osobom sprawującym opiekę nad osobą niepełnosprawną w wieku do ukończenia 18 roku życia.
Osoby, które nabyły prawo do świadczenia pielęgnacyjnego przed dniem 2023-12-31 i sprawują opiekę nad osobą niepełnosprawną do ukończenia 18 roku życia, aby otrzymać świadczenie na nowych zasadach np. z możliwością podjęcia zatrudnienia, muszą po 2024-01-01 zrezygnować z pobierania świadczenia pielęgnacyjnego na podstawie starych przepisów i złożyć wniosek o przyznanie świadczenia na podstawie nowych przepisów.
Prawa nabyte do świadczenie pielęgnacyjne, specjalny zasiłek opiekuńczy i zasiłek dla opiekuna przed dniem 2023-12-31
Zgodnie z art. 63 ust. 1 ustawy osoby, którym przed dniem wejścia w życie ustawy z dnia 7 lipca 2023 r. o świadczeniu wspierającym na zasadach obowiązujących do dnia 31 grudnia 2023 r., przyznane zostało prawo do świadczenia pielęgnacyjnego albo specjalnego zasiłku opiekuńczego – zachowują na zasadach obowiązujących do dnia 31 grudnia 2023 r., prawo odpowiednio do świadczenia pielęgnacyjnego albo specjalnego zasiłku opiekuńczego nie dłużej jednak niż do końca okresu, na który prawo zostało przyznane. Osoby, o których mowa wyżej zachowują prawo odpowiednio do świadczenia pielęgnacyjnego albo specjalnego zasiłku opiekuńczego na zasadach obowiązujących do dnia 31 grudnia 2023 r., również w przypadku, gdy osobie nad którą sprawują opiekę zostało wydane nowe orzeczenie o stopniu niepełnosprawności albo orzeczenie o niepełnosprawności. Warunkiem zachowania prawa odpowiednio do świadczenia pielęgnacyjnego albo specjalnego zasiłku opiekuńczego na zasadach określonych w zdaniu poprzednim jest złożenie wniosku o nowe orzeczenie o stopniu niepełnosprawności albo o niepełnosprawności w terminie 3 miesięcy od dnia następującego po dniu,
w którym upłynął termin ważności dotychczasowego orzeczenia o stopniu niepełnosprawności albo orzeczenia o niepełnosprawności, a następnie złożenie wniosku o ustalenie prawa odpowiednio do świadczenia pielęgnacyjnego albo specjalnego zasiłku opiekuńczego w terminie 3 miesięcy, licząc od wydania orzeczenia o stopniu niepełnosprawności albo o niepełnosprawności.
Z dniem wejścia w życie ustawy o świadczeniu wspierającym tj. 2024-01-01 zostanie uchylony art. 16a ustawy o świadczeniach rodzinnych regulujący zasady przysługiwania specjalnego zasiłku opiekuńczego. Oznacza to, że od tej daty specjalny zasiłek opiekuńczy nie będzie już przyznawany. Jedynie na podstawie przepisów przejściowych, zasiłek ten będzie mógł być przyznany na zasadzie zachowania praw nabytych dla osób, które przed dniem 2023-12-31 były uprawnione do tego świadczenia. Natomiast art. 63 ust. 4 stanowi, że prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego na zasadach określonych wyżej będzie przysługiwał również po upływie okresu zasiłkowego w rozumieniu ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych, na który prawo zostało przyznane, jeżeli wniosek o ustalenie prawa do specjalnego zasiłku opiekuńczego na nowy okres zasiłkowy zostanie złożony w terminie 3 miesięcy od dnia następującego po dniu, w którym zakończył się dotychczasowy okres zasiłkowy.
Należy podkreślić, że osoby które nabyły prawo do w/w świadczeń na podstawie ustawy
o świadczeniach rodzinnych w brzmieniu obowiązującym do 2023-12-31 zachowują do nich prawo na starych zasadach tzn. muszą spełnić obowiązek rezygnacji z zatrudnienia lub niepodejmowania zatrudnienia a także rezygnacji z pracy w gospodarstwie rolnym jeżeli są rolnikami, małżonkami rolnika lub domownikami. Nadal w tym przypadku negatywną przesłanką do pobierania w/w świadczeń jest jeśli osoba sprawująca opiekę ma ustalone prawo do własnej emerytury, renty rodzinnej z tytułu śmierci małżonka przyznanej w przypadku zbiegu prawa do renty rodzinnej
i innego świadczenia emerytalno-rentowego, renty socjalnej, zasiłku stałego, nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, zasiłku przedemerytalnego, świadczenia przedemerytalnego, rodzicielskiego świadczenia uzupełniającego, o którym mowa w ustawie z dnia 31 stycznia 2019 r. o rodzicielskim świadczeniu uzupełniającym, lub świadczenia pieniężnego przyznanego na zasadach określonych w ustawie z dnia 8 lutego 2023 r. o świadczeniu pieniężnym przysługującym członkom rodziny funkcjonariuszy lub żołnierzy zawodowych, których śmierć nastąpiła w związku ze służbą albo podjęciem poza służbą czynności ratowania życia lub zdrowia ludzkiego albo mienia.
Ponadto należy zauważyć, że świadczenie pielęgnacyjne albo specjalny zasiłek opiekuńczy,
o których mowa w ustawie z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych albo zasiłek dla opiekuna, o którym mowa w ustawie z dnia 4 kwietnia 2014 r. o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów, nie będą przysługiwały, jeżeli osoba wymagająca opieki będzie miała przyznane prawo do świadczenia wspierającego.
III. Postępowanie proceduralne
W przypadku, gdy osoba wymagająca opieki lub osoba uprawniona do jej reprezentowania złoży wniosek o ustalenie prawa do świadczenia wspierającego postępowanie z wniosku o ustalenie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego lub specjalnego zasiłku opiekuńczego, lub zasiłku dla opiekuna zawiesza się do czasu rozstrzygnięcia sprawy z wniosku o ustalenie prawa do świadczenia wspierającego. W przypadku podjęcia zawieszonego postępowania, o którym mowa wyżej prawo do świadczenia pielęgnacyjnego lub specjalnego zasiłku opiekuńczego, lub zasiłku dla opiekuna, ustala się po dokonaniu przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych rozstrzygnięcia sprawy z wniosku o ustalenie prawa do świadczenia wspierającego (art. 63 ust. 7 ust. 8 ustawy).
Wypłata świadczenia pielęgnacyjnego lub specjalnego zasiłku opiekuńczego, o których mowa
w ustawie zmienianej w art. 43 w brzmieniu dotychczasowym, lub zasiłku dla opiekuna, o którym mowa
w ustawie zmienianej w art. 51, będzie podlegała wstrzymaniu, jeżeli osoba wymagająca opieki lub osoba uprawniona do jej reprezentowania złoży wniosek o ustalenie prawa do świadczenia wspierającego.
W przypadku odmowy przyznania osobie wymagającej opieki świadczenia wspierającego lub pozostawienia wniosku o to świadczenie bez rozpatrzenia, odpowiednio świadczenie pielęgnacyjne albo specjalny zasiłek opiekuńczy, o których mowa w ustawie zmienianej w art. 43 w brzmieniu dotychczasowym, albo zasiłek dla opiekuna, o którym mowa w ustawie zmienianej w art. 51, będzie wypłacony od miesiąca, w którym wstrzymano ich wypłatę do końca okresu na jaki zostanie przyznane, jeżeli osoba będzie spełniała warunki określone w ustawie zmienianej w art. 43 w brzmieniu dotychczasowym.(art. 63 ust. 9, ust.10 ustawy)
Wobec powyższego zasadne jest, aby opiekun uprawniony do świadczenia pielęgnacyjnego, specjalnego zasiłku pielęgnacyjnego lub zasiłku dla opiekuna osoby niepełnosprawnej, która złoży wniosek o przyznanie świadczenia wspierającego w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych dostarczył do tutejszego Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej informację o złożeniu wniosku do ZUS na podstawie której zostanie wstrzymana wypłata odpowiednio świadczenia pielęgnacyjnego, specjalnego zasiłku opiekuńczego lub zasiłku dla opiekuna, gdyż godnie z art. 63 ust. 11 za nienależnie pobrane świadczenie pielęgnacyjne, specjalny zasiłek opiekuńczy, zasiłek dla opiekuna, uważa się świadczenie lub zasiłek wypłacone za okres, za który osoba wymagająca opieki otrzymała świadczenie wspierające. Oznacza to, że opiekun, który pobrał w/w świadczenia za okres,
w którym osobie niepełnosprawnej przyznano i wypłacono prawo do świadczenia wspierającego będzie zobowiązany do zwrotu nienależnie pobranych świadczeń wraz z odsetkami za opóźnienie.
Zgodnie z art. 63 ust. 12 w przypadku śmierci osoby wymagającej opieki, osoba pobierająca na podstawie ust. 1–4 świadczenie pielęgnacyjne albo specjalny zasiłek opiekuńczy, o których mowa
w ustawie zmienianej w art. 43, albo zasiłek dla opiekuna, o którym mowa w ustawie zmienianej w art. 51, zachowuje, do ostatniego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpił zgon osoby wymagającej opieki, prawo odpowiednio do świadczenia pielęgnacyjnego, specjalnego zasiłku opiekuńczego albo do zasiłku dla opiekuna, chyba że zgon osoby wymagającej opieki nastąpił przed dniem 1 stycznia 2024 r.
Osoba pobierająca na zasadach określonych w art. 63 ust. 12 świadczenie pielęgnacyjne albo specjalny zasiłek opiekuńczy, o których mowa w ustawie zmienianej w art. 43, albo zasiłek dla opiekuna,
o którym mowa w ustawie zmienianej w art. 5 nie traci prawa odpowiednio do:
1) świadczenia rodzicielskiego, o którym mowa w art. 17c ustawy zmienianej w art. 43;
2) dodatku do zasiłku rodzinnego, o którym mowa w art. 10 ustawy zmienianej w art. 43;
3) świadczenia pielęgnacyjnego albo specjalnego zasiłku opiekuńczego, o których mowa w ustawie zmienianej w art. 43, albo zasiłku dla opiekuna, o którym mowa w ustawie zmienianej w art. 51, pomimo podjęcia zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej lub ustalenia tej osobie prawa do emerytury, renty, renty rodzinnej z tytułu śmierci małżonka przyznanej w przypadku zbiegu prawa do renty rodzinnej i innego świadczenia emerytalno-rentowego, renty socjalnej, zasiłku stałego, nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, zasiłku przedemerytalnego, świadczenia przedemerytalnego lub rodzicielskiego świadczenia uzupełniającego, o którym mowa w ustawie z dnia 31 stycznia 2019 r. o rodzicielskim świadczeniu uzupełniającym lub świadczenia pieniężnego przyznanego na zasadach określonych w ustawie z dnia 8 lutego 2023 r. o świadczeniu pieniężnym przysługującym członkom rodziny funkcjonariuszy lub żołnierzy zawodowych, których śmierć nastąpiła w związku ze służbą albo podjęciem poza służbą czynności ratowania życia lub zdrowia ludzkiego albo mienia (sytuacja ta dotyczy wyłącznie świadczenia pielęgnacyjnego, zasiłku dla opiekuna lub specjalnego zasiłku opiekuńczego przysługującego opiekunowi po śmierci osoby niepełnosprawnej zgodnie z art. 63 ust.12) .
Wójt, burmistrz lub prezydent miasta nie opłaca składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe za osobę pobierającą, na zasadach określonych w ust. 12, świadczenie pielęgnacyjne albo specjalny zasiłek opiekuńczy, o których mowa w ustawie zmienianej w art. 43, albo zasiłek dla opiekuna, o którym mowa w ustawie zmienianej w art. 51
Świadczenie wspierające
Nowe świadczenia wspierające, które wprowadza ustawa z dnia 7 lipca 2023 r. o świadczeniu wspierającym (Dz. U. z 2023 r. poz. 1429) kierowane jest bezpośrednio do osoby z niepełnosprawnością. Zgodnie z art. 3 ust. 2 ustawy świadczenie wspierające będzie przysługiwało osobie w wieku od ukończenia 18 roku życia, która uzyska decyzję ustalającą poziom potrzeby wsparcia na poziomie od 70 pkt do 100 pkt.
Poziom potrzeby wsparcia będzie ustalany w formie decyzji przez Wojewódzkie Zespoły do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności. Natomiast wnioski o ustalenie prawa do świadczenia wspierającego oraz wypłata w/w świadczenia na podstawie decyzji o poziomie potrzeby wsparcia, na wniosek osoby z niepełnosprawnością lub jej przedstawiciela będzie zadaniem Zakład Ubezpieczeń Społecznych.
O warunkach i zasadach przyznawania świadczenia wspierającego będzie informował na swojej stronie internetowej Zakład Ubezpieczeń Społecznych.
PO 1 STYCZNIA OSOBY POBIERAJĄCE ŚWIADCZENIE PIELĘGNACYJNE, SPECJALNY ZASIŁEK OPIEKUŃCZY ORAZ ZASIŁEK DLA OPIEKUNA BĘDĄ MOGŁY WYBRAĆ FORMĘ ŚWIADCZENIA, KTÓRE CHCĄ POBIERAĆ.